Từ chỉ dẫn “Đề cương về văn hóa Việt Nam” năm 1943 đến văn hóa quân sự
thời đại Hồ Chí Minh
Đồng Nghĩa
Cách
đây hơn 80 năm, Đề cương về văn hóa Việt Nam ra đời đã nêu rõ những quan điểm
căn bản của Đảng trong xây dựng nền văn hóa cách mạng, nhằm thực hiện vai trò sứ
mệnh: “soi đường cho quốc dân đi”. Những quan điểm ấy đã thấm sâu vào phong
trào cách mạng của toàn dân tộc nói chung và quá trình xây dựng, chiến đấu, trưởng
thành của Quân đội nhân dân Việt Nam nói riêng, góp phần hình thành và phát triển
văn hóa quân sự thời đại Hồ Chí Minh.
Trên
cơ sở phương pháp luận Mác xít, gắn chặt với phân tích sâu sắc thực tiễn nền
văn hóa Việt Nam dưới ách thống trị của Phát xít Nhật – Pháp, Đề cương đã
trình bày những thành tố chủ yếu của nội hàm văn hóa bao gồm cả tư tưởng, học
thuật (khoa học), nghệ thuật (văn học nghệ thuật) cùng mối quan hệ biện chứng
giữa các thành tố này. Trong đó, tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống có ý
nghĩa quan trọng hàng đầu của văn hóa. Được soi sáng bởi Đề cương văn hóa, ngay
từ những ngày đầu thành lập (22/12/1944), Quân đội ta đã không chỉ tập trung
xây dựng một đội quân chiến đấu để cùng với toàn dân đấu tranh giành độc lập, tự
do cho dân tộc mà còn hướng tới xây dựng một đội quân văn hóa. Dưới những chỉ dẫn
của Đề cương văn hóa, việc hình thành một kiểu mẫu nhân cách văn hóa “Bộ đội Cụ
Hồ” đã trở thành nét đặc sắc tiêu biểu trong xây dựng một đội quân cách mạng từ
nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu và là cội nguồn cho những chiến công
oanh liệt của Quân đội ta, thể hiện trên những vấn đề cơ bản sau:
Một
là, Quán triệt Chỉ dẫn của Đề cương văn hóa coi “Mặt trận văn hóa là một
trong ba mặt trận” và “Có lãnh đạo được phong trào văn hóa, việc tuyên truyền của
Đảng mới có hiệu quả”. Trong chủ trương xây dựng Quân đội, Đảng ta và Bác Hồ xác
định chính trị là gốc, “quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc, vô
dụng mà lại có hại”. Vì vậy, “Tên: Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân.
Nghĩa là chính trị trọng hơn quân sự. Nó là một Đội tuyên truyền”. Chỉ thị
thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân cũng thể hiện rõ tư tưởng lực
lượng vũ trang ba thứ quân, kháng chiến toàn dân - cũng là sự tiếp nối truyền
thống, giá trị văn hóa giữ nước của dân tộc Việt Nam trong đội quân cách mạng đầu
tiên.
Hai
là, bằng việc nêu lên những quan điểm căn bản của việc xây dựng một nền
văn hóa mới, Đề cương văn hóa đã mang lại niềm cảm hứng lớn lao cho đội ngũ văn
nghệ sĩ, trí thức Việt Nam yêu nước, giúp họ thấm nhuần chủ trương “Cách mạng
văn hóa ở Việt Nam phải dựa vào cách mạng giải phóng dân tộc mới có điều kiện
phát triển”, họ nhanh chóng tham gia kháng chiến, trở thành “Bộ đội Cụ Hồ” - một
đội quân hùng hậu vừa cầm súng, vừa sáng tác và biểu diễn, trở thành một nét văn
hóa đặc thù của quân đội ta dưới sự lãnh đạo của Đảng. Văn kiện lịch sử này thực
sự đã trở thành ngọn cờ tập hợp, tổ chức và cổ vũ hành động đội ngũ trí thức,
văn nghệ sĩ cả nước, chính họ đã dựng nên những tượng đài người lính “Bộ đội Cụ
Hồ” một cách hoàn chỉnh thông qua các tác phẩm nghệ thuật “bất hủ” và hình ảnh
“người lính” đã trở thành “bất tử”.
Ba
là, thấm nhuần các nguyên tắc căn bản trong xây dựng nền văn hóa mới mà Đề
cương văn hóa chỉ ra, văn hóa quân sự được hình thành và bổ sung thêm những giá
trị mới nhằm thực hiện mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng, vì hạnh phúc của
nhân dân, đó là: lòng yêu nước, khát vọng hòa bình, tinh thần nhân văn, nhân đạo
trong hoạt động quân sự; nghệ thuật quân sự độc đáo “lấy ít địch nhiều”, “lấy yếu
chống mạnh”, đường lối chiến tranh nhân dân, quốc phòng toàn dân; những phẩm chất
cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ”... Những giá trị đó phản ánh trọn vẹn giá trị văn hóa
quân sự mang tính dân tộc, tính đại chúng, tính khoa học của nền văn hóa cách mạng
dưới ánh sáng của Đề cương; đồng thời, thể hiện rõ bản chất, truyền thống vẻ
vang của Quân đội ta, một quân đội kiểu mới của giai cấp công nhân Việt Nam, từ
nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ
quốc và Nhân dân.
Từ
những chỉ dẫn của Đề cương văn hóa và các quan điểm của Đảng ta về xây dựng nền
văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà BSDT, văn hóa quân sự Việt Nam đã phát triển
mạnh mẽ và đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ” đã vượt xa
ý nghĩa của một danh xưng tên gọi thông thường để trở thành một kiểu mẫu nhân
cách người lính từ nhân dân mà ra, được điển hình hóa theo nhân cách của lãnh tụ
Hồ Chí Minh, bao hàm những giá trị đã trở thành biểu tượng cao đẹp đẹp nhất của
người chiến sĩ nhân dân trong thời đại mới. Trong giai đoạn hiện nay, cần tăng
cường công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm gìn giữ và phát huy các giá trị truyền
thống của Quân đội nhân dân Việt Nam: quyết chiến, quyết thắng, mưu trí, dũng cảm,
kiên cường, bất khuất…; Tiếp tục phát huy những giá trị văn hóa quân sự của cha
ông trong thời đại mới; đẩy mạnh các hoạt động xây dựng môi trường văn hóa
trong Quân đội. Tập trung xây dựng các mối quan hệ văn hóa: cấp trên - cấp dưới,
đồng chí - đồng đội, quan hệ đoàn kết gắn bó máu thịt giữa bộ đội với nhân dân ngày
càng tốt đẹp, chuẩn mực; phát huy chất lượng hoạt động các thiết chế văn hóa
trong Quân đội, góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần của cán
bộ, chiến sĩ…
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét